0001 Oud-archief, Aalburg
0001
Oud-archief, Aalburg
Inventaris
1. 1. Archiefvorming
1.2. Geschiedenis van het archiefbeheer
0001 Oud-archief, Aalburg
1. 1. Archiefvorming
1.2.
Geschiedenis van het archiefbeheer
laatste wijziging 29-06-2020
Het rechterlijk archief
Zoals al eerder onder de paragraaf "Bestuurlijke organisatie" is uiteengezet, bestond een tweedeling in het takenpakket van het ambachtsbestuur. De uitoefening van de typische buurtschapsfuncties zijn neergelegd in het administratief gedeelte van het archief en de rechtsprekende taken in het rechterlijk gedeelte. In 1810 zijn de lokale besturen ontheven van hun rechtsprekende bevoegdheid. Voortaan was de taak van registratie van rechtshandelingen toegewezen aan het notariaat. De voogdijzaken werden overgeheveld naar de Rechtbank van Eerste Aanleg te 's-Hertogenbosch. Daarop volgde het keizerlijk Decreet van 8 november 1810. Hierin werd bepaald dat de rechterlijke archieven moesten worden overgebracht naar het Tribunal de Première Instance. Zo werd het dorpsarchief waarvan het administratief archief en het rechterlijk archief aanvankelijk één geheel vormde, uit elkaar gehaald en gescheiden van elkaar bewaard. De rechterlijke archieven werden op grond van het Koninklijk Besluit van 9 oktober 1883 overgebracht naar het Rijksarchief van Noord-Brabant te 's-Hertogenbosch. Bij de realisatie van een centrale archiefbewaarplaats van het Streekarchief Land van Heusden en Altena te Heusden in 1982 zijn de rechterlijke archieven van de aangesloten gemeenten hier in bewaring gegeven. De rechterlijke archieven zijn eerder geïnventariseerd geweest. In 1800 gelastte het Uitvoerend Bewind dat alle archieven ter secretarie moesten worden geïnventariseerd.
De stukken moesten op drie verschillende lijsten geplaatst worden. Er ontstond daarmee een driedeling binnen het archief. Eén lijst bevatte stukken van justitie, één van politie en één van de administratie. Het is echter niet bekend in hoeverre dit besluit is uitgevoerd. In de jaren 40 van de negentiende eeuw vervaardigde de heer Hansse, een klerk van de Arrondissements-griffie, inventarissen op de rechterlijke archieven van de voormalige schepenbanken in het Land van Heusden. Op het Rijksarchief realiseerde mr. Smit in 1919 de laatste inventarisatie voordat het archief werd overgebracht naar Heusden. Smit bracht in het rechterlijk archief van Aalburg een ordening aan waarin hij een verdeling maakte analoog aan de taken van de schepenbank. Voor het rechterlijk archief van Aalburg betekende dit een onderverdeling in "Zaken van civiele rechtspraak, boedelbeheer en registratie" en "Fiscale zaken". Het archief omvatte vijf archiefdozen. Binnen deze onderverdeling is door Smit een grove ordening aangebracht in de archiefbescheiden naar de aard van de akten, zoals wees- en boedelrekeningen, testamenten, akten van transport en minuten van allerhande akten.
Het administratief archief
De stukken behorend tot het administratief archief van Aalburg werden op verschillende plaatsen in het depot aangetroffen. De reden hiervan is dat de archiefbescheiden in diverse etappes zijn overgedragen aan het streekarchief. Een aantal stukken zijn in 1977 door het Rijksarchief in Noord-Brabant overgedragen aan de gemeente Aalburg. Deze stukken waren in 1810 per abuis met de rechterlijke archiefbescheiden overgebracht naar het Tribunal de Première Instance en van daaruit in 1883 terechtgekomen op het Rijksarchief. Het administratief gedeelte beslaat vier strekkende meter archiefmateriaal. Uit de inventaris die in 1759 zal zijn opgemaakt blijkt dat het administratief archief goeddeels bewaard is gebleven. In 1811 veranderde het takenpakket van het ambachtsbestuur. De drie bestuurstaken die het bestuur aanvankelijk uitoefende werden verdeeld. De diverse rechterlijke taken werden overgenomen door de rechtbank en het notariaat. De waterstaats-zorg werd toevertrouwd aan waterschapsbesturen. Wat er met het rechterlijk archief en met het administratief archief gebeurde, is hierboven uiteengezet. In het archief van het waterschap de "Polder van Aalburg" kwamen geen stukken voor die in het dorpsarchief thuishoren. De archiefbestanddelen die waren overgedragen door het Rijksarchief bleken te bestaan uit archiefbescheiden van verschillende dorpen in het Land van Heusden. De stukken behorend tot het administratief archief van Aalburg zijn hieruit gelicht.
Het gedeelte van het archief dat in Aalburg was achtergebleven na de splitsing van het archief in 1811 bevatte enkele bestanddelen die horen te berusten in het archief van vóór 1811. Het aldus herenigde administratief archief van het ambachtsbestuur van Aalburg van voor 1811 bestond uit een aantal losse stukken, enkele registers en een grote serie rekeningen. Deze serie bleek te bestaan uit de eigenlijke dorpsrekeningen, ofwel de dorpsonraad-, kommer- en dijkgeld, rekeningen van de verpondingen, stukken betreffende de inning van de gemene middelen en de overige belastingen, keuren en pachtakten.
laatste wijziging 22-11-2023
605 beschreven archiefstukken
Kenmerken
Datering:
1680-1811
Titel:
Oud-archief, Aalburg
Beschrijving:
Inventaris van het Oud-archief van Aalburg
Inhoud/samenvatting:
Ambachtsbestuur van Aalburg, 1680-1811. Het bestuur van de dorpshuishouding waarbij de administratief-bestuurlijke bevoegdheden werden uitgeoefend (uitvaardiging van verordeningen en uitvoering van besluiten van hogere organen), rechtspraak alsmede zorg en toezicht op de waterstaat.
Auteur:
Bernadette van Gorp, Streekarchief Langstraat Heusden Altena, Heusden
Omvang:
3,63 m
Openbaarheid:
Volledig openbaar
Uitgever:
Streekarchief Langstraat Heusden Altena, Heusden
Geografische namen:
Archiefvormer(s):
laatste wijziging 22-11-2023
605 beschreven archiefstukken