Vanaf vrijdag 18 september zendt de Heusdense Televisie en Radio (HTR) weer een nieuwe aflevering uit van Het Streekarchief. In aflevering 54 nemen presentator Leo Swaans en streekarchivaris Hildo van Engen een kijkje bij de Maasdijk in de omgeving van Hedikhuizen. In het landschap is daar nog goed te zien hoe hier ooit een grote meander van de rivier de Maas lag. Door de eeuwen heen is het rivierwater regelmatig door de dijk gebroken. De nabij gelegen Haarsteegse Wiel is daarvan nog altijd een duidelijk aanwezig gevolg. Maar het gebeurde ook dat de Maasdijk door de mens zelf werd doorgestoken. Bijvoorbeeld in 1794, toen bewust een ‘coupure’ in de dijk werd aangebracht om het naderende Franse leger een verdere opmars onmogelijk te maken.

Swaans en Van Engen treffen elkaar bij een opvallende inundatiesluis, die in de jaren 1860 ter plaatse van de eerdere coupure werd aangelegd. Met deze sluis kon het Maaswater gecontroleerd door de dijk worden gelaten, zodat de achterliggende polders konden worden voorzien van een laagje water dat diep genoeg was om de bestaande sloten aan het zicht te onttrekken. Tegelijkertijd mocht het onder water zetten van het land er ook niet toe leiden dat de vijand met bootjes verder kon bewegen. De inundatiesluis was dus een belangrijke innovatie, die toch maar enkele decennia voordeel bood. De komst van het vliegtuig maakte inundaties al snel tot een achterhaald onderdeel in de landsverdediging.

Vervolgens brengen Swaans en Van Engen een bezoekje aan ‘het werk achter de Hoge Maasdijk’, beter bekend als Fort Hedikhuizen. Dit direct naast de inundatiesluis gelegen fort dateert ook van kort na 1860: het werd gebouwd als bomvrije kazerne voor de manschappen die verantwoordelijk waren voor de bewaking van het sluisje. Maar weinig mensen weten dat er in de omgeving van Fort Hedikhuizen nog twee andere forten stonden, die kort voor de Tweede Wereldoorlog echter tot op de laatste steen zijn afgebroken. In Fort Hedikhuizen is nog goed te zien hoe de militairen hier destijds hebben geleefd. Tal van sporen zijn nog aanwezig, zoals de waterkelder, de keuken, een gevangenis en verschillende toiletten voor manschappen en officieren. Pas in 1952 verloor het fort zijn status als militair vestingwerk. Rond 1970 was Fort Hedikhuizen in gebruik bij de Heusdense VVV, die van plan was er een kleine camping te beginnen. Toen dat niet haalbaar bleek, kwam het fort in particuliere handen. Sindsdien is Fort Hedikhuizen stevig gerestaureerd, en fungeert het als een bijzondere feestlocatie.

De uitzending van Het Streekarchief is te zien op Ziggokanaal 42 vanaf vrijdag 18 september om 19.00 uur. Daarna worden de uitzendingen met enige regelmaat herhaald. Meer informatie op de site van HTR www.htrmedia.nl, waar ook via ‘uitzending gemist’ deze aflevering en de vorige uitzendingen van Het Streekarchief bekeken kunnen worden.