Uw zoekacties: Oud-rechterlijk archief, Heusden, 1501-1813

0322 Oud-rechterlijk archief, Heusden, 1501-1813

In een inventaris staat beschreven welke stukken er allemaal in het archief aanwezig zijn, maar vaak ook een korte geschiedenis van het archief. Bij ‘Kenmerken’ vindt u de pdf-versie van de inventaris en algemene informatie over het archief. Bij ‘Beschrijving van de series en archiefbestanddelen’ vindt u de lijst met beschrijvingen van stukken die zich in dit archief bevinden, gegroepeerd in hoofdstukken/rubrieken. Door op het plus-tekentje te klikken voor een beschrijving van een hoofdstuk/rubriek gaat u steeds een niveau dieper in de inventaris.

Hoe zoekt u door een inventaris?

Klik op de zoekbalk, bekijk eventueel eerst de ‘Zoektips’ linksonder in het zoekscherm en tik vervolgens uw zoekterm(en) in. Klik vervolgens op ‘zoek’. Onder ‘Gevonden archiefstukken’ verschijnen de beschrijvingen van stukken waar de zoekterm in voorkomt.

Wanneer u op een ‘Gevonden archiefstuk’ klikt, verschijnt een meer gedetailleerde beschrijving met rechts ook een aantal icoontjes in beeld. Het meest rechtse icoon (Aanvragen) kunt u gebruiken wanneer u het betreffende stuk in de studiezaal wilt komen bekijken. Een instructie hoe dit online aanvragen werkt, vindt u hier.

Welke archieven heeft het Streekarchief Langstraat Heusden Altena?

Bekijk het Archievenoverzicht om te zien welke archieven het Streekarchief beheert.

0322 Oud-rechterlijk archief, Heusden, 1501-1813

Delen

Doorsturen per email

Delen via Facebook

Delen via X (Twitter)

Printen

Duurzaam webadres

Mijn Studiezaal

Favoriet of een notitie maken

Stel een vraag of plaats een opmerking op de tijdlijn

Reageren

Stuur een reactie naar Streekarchief Langstraat Heusden Altena

1. Archiefvorming

1.1. Geschiedenis van de archiefvormer

1.2. Geschiedenis van het archiefbeheer

0322 Oud-rechterlijk archief, Heusden, 1501-1813

1. 1. Archiefvorming

Delen

Doorsturen per email

Delen via Facebook

Delen via X (Twitter)

Printen

Duurzaam webadres

Mijn Studiezaal

Favoriet of een notitie maken

Stel een vraag of plaats een opmerking op de tijdlijn

Reageren

Stuur een reactie naar Streekarchief Langstraat Heusden Altena

1.2.

Geschiedenis van het archiefbeheer

laatste wijziging 31-05-2018

Aanvang der archieven

Oorspronkelijk werden de zaken van rechtspraak mondeling afgedaan en werd van het verlijden van een rechtsakte een oorkonde aan belanghebbenden uitgegeven. Maar daarnaast begonnen de secretarissen rolaantekeningen te houden of bewaarden zij de conceptakten, om daarop de betaling der leges of de daaruit volgende administratieve handelingen aan te tekenen om later eventueel duplicaat grossen te kunnen uitgeven. Hieruit groeiden rol en protocol.

Wanneer met deze aantekeningen in Stad en Land begonnen werd, is niet meer vast te stellen. De rol der stad Heusden vangt in 1600, het protocol in 1574 aan, maar dit is geen maatstaf, omdat het oudere archief blijkbaar in de stadsbrand van 1572 verloren is gegaan (Van Oudenhoven, p. 9). Indien geoordeeld mag worden naar de ondervinding, met de ordening van de rechterlijke archieven in Noord-Brabant, zij het met enige aarzeling, omdat de gegevens gering zijn, dan is de rol der stad Heusden omstreeks het begin der zestiende eeuw aangelegd. Die van de grotere plaatsen uit het Land dagtekent uit het begin van de zeventiende eeuw of zelfs iets vroeger, die der kleinere van een halve eeuw later.

Het begin van het protocol van de stad Heusden is op de zelfde grond op het begin der vijftiende of zelfs nog iets vroeger te stellen. De plattelandsgerechten daarentegen verlijden grotendeels nog lang op lose stukken, waaruit blijkt dat de administratie bij nog niet ver gevorderd is. Enkele grotere plaatsen hebben een oud protocol, dat wellicht reeds omstreeks het jaar 1600 aangevangen is.

Verreweg de meeste zijn echter eerst in de achttiende, sommige zelfs pas in het laatste kwart van de negentiende eeuw gevolgd. Dit laatste in verband met het vroeger besproken privilege der Stad.

Overbrenging en herkomst der stukken

Het Décret Imperial van 8 november 1810 schreef voor, dat na de installatie der nieuwe 'tribunaux de première instance' de archieven van de oude rechtbanken verzegeld moesten worden door de prefecten en sous-prefecten en overgebracht naar de 'tribunaux de première instance', onder welke zij ressorteerden. Ingevolge hiervan benoemde de préfect van het Departement voor ieder kanton commissarissen als welke bij Decreet van 8 november 'juges de paix' (vrederechters) werden aangewezen. In het kanton Heusden zijn deze archieven daarop in het jaar 1811 bijeen en dus waarschijnlijk overgebracht. Vervolgens zijn de stukken in het jaar 1883 door den griffier der arrondissementsrechtbank aan den Rijksarchivaris overgegeven.

Verder stukken zijn in 1811 ter plaatse achtergebleven, op welk tijdstip zij door de gemeentebesturen aan de rijksarchivaris zijn overgegeven, kan gezien worden aan het hoofd der onderscheidene inventarissen.

laatste wijziging 03-04-2024

1.811 beschreven archiefstukken

100 gedigitaliseerd

totaal 5.566 bestanden